Uprawa lucerny wpływa bardzo korzystnie w płodozmianie na:

• strukturę gleby,
• właściwości fizykochemiczne,
• aktywność biologiczną drobnoustrojów w glebie,
• żyzność gleby,
• przemieszczanie składników pokarmowych z dolnych do górnych warstw gleby,
• wzbogacenie gleby w substancję organiczną.

Ocenia się, że lucerna po drugim roku wegetacji pozostawia w resztkach pożniwnych, w 50 centymetrowej warstwie gleby około: 135 kg azotu, 45 kg potasu, 35 kg fosforu i ponad 100 kg wapnia.


Wymagania klimatyczne

Lucerna jest rośliną ciepłolubną, długiego dnia. Normalny wzrost lucerny następuje przy temperaturze 20°C, a wyższa temperatura i dostatek wody bardzo poprawiają plonowanie, poprzez szybsze przyrosty i wcześniejsze kwitnienie.
Mrozy wynoszące około minus 25°C bez okrywy śnieżnej uszkadzają rośliny, a wiatry przy bezśnieżnej zimie powodują wysmalanie.

 

Wymagania glebowe

Najlepsze do uprawy lucerny są gleby o głębokiej warstwie ornej, średnio zwięzłe, zasobne w składniki pokarmowe o uregulowanych stosunkach wodnych i powietrznych z kompleksów pszennych, żytniego bardzo dobrego i dobrego - klasy bonitacyjne I-III. Optymalnym odczynem gleby jest pH od 6,0 do 7,0. Nie należy uprawiać lucerny na glebach kwaśnych, torfowych, piaszczystych lub bardzo zwięzłych, a także o wysokim poziomie wód gruntowych lub źle wykonanej melioracji. Na polach, gdzie łatwo tworzy się skorupa lub zastoiska wodne po zimie lub po opadach deszczu, lucerna będzie łatwo wypadać.

Stanowisko w zmianowaniu

Najlepszym przedplonem dla lucerny są okopowe nawożone obornikiem, dobrze odchwaszczone i zasobne w składniki pokarmowe. Można też uprawiać lucernę po rzepaku i zbożach pod warunkiem wysokiej zasobności gleby w składniki pokarmowe i obojętnym odczynie gleby.

Przygotowanie pola

Lato i jesień roku poprzedzającego siew lucerny należy przeznaczyć na staranne przygotowanie roli - odchwaszczenie, wapnowanie oraz uzupełnienie zasobności gleby w fosfor i potas - wg potrzeb wynikających z oceny zasobności gleby w te składniki. Niezbędna jest pielęgnacyjna podorywka po przedplonach zbożowych, a także głęboka orka zimowa po wszystkich roślinach. W przypadku występowania chwastów wieloletnich jak np. perz, na polu przeznaczonym pod uprawę lucerny należy zastosować Roundup w dawce 5-6 l na ściernisko.

Wiosną niezbędne są uprawki spulchniające, wałowanie przedsiewne wałem gładkim albo doprawienie gleby odpowiednim agregatem uprawowym na głębokość siewu nasion tak, aby zapewnić płytkie umieszczenie nasion lucerny.

 

Nawożenie przedsiewne

Lucerna ma dużą zdolność wykorzystywania składników pokarmowych z gleby, lecz dla wydania wysokich i stabilnych plonów potrzebuje wysokiego nawożenia.

Ponieważ lucerna jest bardzo wrażliwa na zakwaszenie gleby, pierwszym zabiegiem nawozowym winno być wapnowanie pola przeznaczonego pod uprawę lucerny po wcześniejszym zbadaniu gleby. Wapno w dawkach i rodzajach zalecanych przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą należy wysiać co najmniej pół roku przed siewem lucerny, a najlepiej pod przedplon.

Nawożenie fosforem i potasem też winno wynikać z analizy zasobności gleby i zaleceń OSChR. Jesienią pod orkę należy przy średniej zasobności w glebie zastosować co najmniej 20 kg fosforu i 70 kg potasu. Jeżeli planujemy wysiewać lucernę jako siewkę w zboże dawkę fosforu zwiększamy o co najmniej 10 kg, a potasu o 30 kg czystego składnika na 1 ha. Fosfor, ponieważ nie jest wypłukiwany z gleby można go zastosować na zapas mnożąc zalecaną dawkę fosforu w latach pełnego użytkowania przez planowaną liczbę lat użytkowania lucerny.

Nawożenie przedsiewne lucerny azotem jest ograniczone, w siewie czystym do 20-25 kg N/ha, w przypadku wsiewki w mieszankę BG-1 do 60 kg N/ha.

 

Siew

Lucernę można siać wiosną w siewie czystym lub w roślinę ochronną. Ze względów ekonomicznych preferowany jest siew w roślinę ochronną – mieszankę BG-1 lub zboże jare. Ze zbóż możliwy jest siew w jęczmień jary przeznaczony na ziarno lub owies zbierany na zielonkę. Norma wysiewu zbóż musi być zmniejszona: jęczmienia na ziarno do 70 kg, a owsa na zielonkę do 80 kg na 1 hektar. Wsiewkę lucerny w zboże wykonujemy dodatkowym przejściem siewnika w poprzek rzędów bezpośrednio po siewie rośliny ochronnej. Optymalny termin siewu to początek kwietnia do pierwszych dni maja. Nasiona lucerny dobrze kiełkują w wilgotnej glebie o temperaturze około 8-10°C.

Zalecana głębokość siewu 1-2 cm, rozstaw rzędów w siewie czystym: 10-15 cm, po siewie zalecane wałowanie.

Norma wysiewu lucerny zależy od warunków i wynosi ok 25 kg na 1 ha. W przypadku siania w roślinę ochronną w mniej korzystnych warunkach, należy wysiewać co najmniej 25 kg nasion na 1 ha.

Nasiona użyte do siewu muszą pochodzić z wiadomego źródła, o sprawdzonej sile kiełkowania, czystości i wilgotności, aby uzyskać odpowiednie wschody i ustrzec się przed uciążliwymi chwastami. Możliwe jest również zaprawianie nasion bezpośrednio przed siewem szczepionką bakteryjną zawierającą bakterie brodawkowe – Nitraginą, na stanowiskach na których nie były nigdy uprawiane rośliny motylkowe.

 

Nawożenie w latach pełnego użytkowania.

W dalszych latach uprawy lucerna potrzebuje w zasadzie głównie nawożenia fosforem i potasem. Zalecane dawki przy średniej zawartości w glebie wynoszą w czystym składniku: około 90 kg fosforu i 140 kg potasu na 1 hektar. Dawkę potasu należy podzielić na 2 części - pierwszą zastosować przed ruszeniem wegetacji, a drugą po pierwszym pokosie. Nawozy stosować jak najszybciej po wykonaniu pokosu i unikać wysiewu na mokre liście lucerny. W przypadku stwierdzenia niedoborów wapnia i magnezu można stosować nawożenie pogłówne wapnem (dolomitem) w dawce do 2 ton na hektar, siarczanem magnezu w dawce do 50 kg na ha. Niedobory mikroelementów można uzupełnić odpowiednimi nawozami dolistnymi w terminie dwóch tygodni po zbiorze pokosu.

Głównym źródłem azotu dla lucerny jest azot dostarczany przez bakterie brodawkowe i na ogół jego ilość pokrywa zapotrzebowanie rośliny. W warunkach niekorzystnych, rozwój bakterii brodawkowych może być zbyt słaby i mogą wystąpić niedobory azotu, co objawia się jasną barwą, chlorozą i żółknięciem liści oraz słabym wzrostem roślin. W takim przypadku nawożenie azotem jest konieczne.

Dość skutecznym sposobem zwalczania chwastów w roku siewu lucerny (w czystym siewie) jest ich wykaszanie na wysokości 10-15 cm. W następnych latach użytkowania zalecane jest bronowanie lucerny wiosną i po każdym pokosie co stymuluje wzrost lucerny, zwalcza niektóre chwasty i powoduje lepsze wykorzystanie stosowanych w tym czasie nawozów.

Chemicznego zwalczania chorób a także szkodników w lucernie uprawianej na zielonkę, praktycznie się nie stosuje.

 

Pielęgnacja, zbiór i użytkowanie

Lucerna jest rośliną światłolubną, dlatego roślinę ochronną należy zbierać jak najwcześniej, natychmiast uprzątając słomę. W przypadku wylegnięcia rośliny ochronnej należy ją wykosić, aby dać możliwość prawidłowego wzrostu wsiewki.

Lucerna siana ze zbożem w pierwszym roku daje tylko jeden pokos, tak zwaną ścierniankę, którą należy wykosić w początku kwitnienia lucerny - nie wolno ściernianki wypasać. Stosując jako wsiewkę mieszankę

BG-1 lub stosując gotową mieszankę lucerny i BG-1 tj.mieszankę BG-12, uzyskujemy w pierwszym roku 3 pokosy.

Lucernę należy użytkować wyłącznie kośnie na wysokość 7-8cm. Nie wolno kosić maszynami typu "Orkan". Chodzi o to aby nie uszkadzać szyjki korzeniowej która jest organem spichrzowym rośliny. W okresie jesieni w szyjce korzeniowej powstają zawiązki pączków z których wiosną wyrastają nowe pędy. Stan szyjki korzeniowej decyduje o przezimowaniu, trwałości i plonowaniu plantacji.

W latach pełnego użytkowania zbieramy w naszych warunkach 4 lub 5 pokosów. Lucernę należy zbierać w fazie przed pąkowaniem. Zielonka w ten sposób zbierana jest lepszej jakości i może być stosowana w żywieniu trzody, drobiu, bardzo wydajnych krów i młodzieży. Intensywność odrostów poszczególnych pokosów zależy od wielu czynników. Najwyższy zbiór masy zielonej lucerny uzyskujemy zwykle w pierwszym pokosie - 40-45% plonu łącznego, w drugim pokosie - 25-30%, w trzecim - 20-25%, a w czwartym plon jest najniższy.
W miarę ewentualnego wypadania z łanu lucerny, w puste miejsca należy wsiewać natychmiast koniczynę lub trawy aby nie dopuścić do rozprzestrzeniania się chwastów, które obniżają plony zielonki i jej wartość. Poprzez podsiewy możemy przedłużyć okres użytkowania plantacji.
Najniższe straty składników występują przy zbiorze lucerny na bezpośrednie skarmianie, a najwyższe na siano, gdyż w czasie przewracania pokosów ukruszają się liście lucerny, które zawierają 22-23% białka gdy łodygi tylko 10-15%. Małe straty są przy zakiszaniu przewiędniętej zielonki w postaci bel owiniętych folią, lecz należy pamiętać ze sama lucerna trudno się zakisza i konieczny jest dodatek środków ułatwiających zakiszanie.

O intensywności produkcji pasz z lucerny w każdym roku decydują warunki pogodowe i sam rolnik odpowiednio reguluje wysokość nawożenia mineralnego i liczbę zbieranych pokosów.
Im intensywniejsze jest użytkowanie lucerny, tym okres jej wysokiej produkcyjności skraca się i w złych warunkach już po trzech- czterech latach intensywnego użytkowania dalsze użytkowanie może być nieopłacalne.